Şanlı Beşiktaş’a Dönüş

Yarın akşam bir derbi maçı var, çoğu Beşiktaşlı için anlamsız. Aslında bu tip puantaj açıdan “anlamsız” derbileri çok yaşadık ama bunlar asla “değersiz” olmuyordu eskiden… Bir hevesle beklenirdi, takım ne kadar kötü olursa olsun “alırız maçı!” umudunu taşır; sonucu olumlu olursa sadece bir derbi galibiyetiyle bile, ardından gelecek günleri “ağzı kulağında” deyimini yaşayarak geçirirdik. 3-4’lük Pancu maçı, böyleydi mesela… Kaybedersek;  “olsun, takım kötü ağabey ne yapalım, artık seneye…” der yolumuza bakar, Amokachi’nin, Kuntz’un, Şifo Mehmet’in bireysel performanslarını avuntu olarak cebimize koyardık…

Şimdilerde maalesef o kadar masumane umutları, heyecanları taşıyamıyoruz. Çünkü Beşiktaş’ın; ‘derbi performansı, lig durumu’ gibi sportif eksenin çok ötesine geçmiş sıkıntıları mevcuttur. Yarın sonuç ne olursa olsun Beşiktaşlı olarak; “UEFA’nın kararı bekleniyor… ; X futbolcu yine bir dava açtı!...” gibi haberlerden kurtulamayacağız. Başarısızlıktan sonra “olsun, bir dahaki maça” ya da “önümüzdeki seneye artık…” cümleleriyle özetlenen naif duygular bile yetersiz kalıyor. Çünkü artık önümüzdeki seneye değil, “önümüzdeki yeni Beşiktaş’a” odaklanmamız ve yapılması muhtemel reformları kabullenmemizden başka çare kalmamıştır.

Elbette yeni yönetimin bu tip hali hazırda reform planları vardır. Fikir alımı noktasında İbrahim Altınsay’ın baş aktör olması, bu yola umutlu girmemizi sağladı diyebilirim. Ben de, gününün yarısından fazlasını Beşiktaş’ı düşünerek geçiren ve “Beşiktaş ne yaptı da bu duruma geldi?” sorusunu cevaplayacak kadar, tüm yaşananlara vakıf olmuş biri olarak kendimce yapılması gerekenleri yazayım.

Maddi çöküş yaşanırken, insanlar tamamen verilen bonservis fiyatlarına odaklandı. Oysaki oyunculara verilen maaş ortalamasının çok yükseklere çıkması, Beşiktaş’ın zaten dolu olmayan kasasını toprak altına iten ana etken olmuştur. Yani aslında; dile pelesenk olan Tabata’ya verilen yüklü bonservisteki yanlış; çok sevilen bir oyuncu olmasına rağmen, 32 yaşındaki Ernst’le “maç başıların da eklenmesi durumunda” yıllığı 3 milyon Euro’ya varabilen “3 yıllık” sözleşme uzatmak da, bir o kadar yanlıştı.

Maaş ortalamasının yüksek olması; gelecek oyuncuların da otomatikman değerinden fazla sözleşmelere imza atmasına neden oldu. (Hilbert 1.4 milyona değil de, 700-800 bine oynayabilecek bir oyuncuydu mesela.) Ayrıca, takımda düşük bütçeyle oynayan oyuncuların gereksiz ama aynı zamanda haklı olarak itirazları sonucu, takımla uyumlu haldelerken bir anda ayrılmalarına yol açtı. (Bobo, belki de Sivok.)

Şöyle bir durum da söz konusu; bir mevkide 3.6 milyon Euro alan, diğer bir mevkide ise yıllık 400 bin Euro alan adamı aynı anda barındıran bir takım, tam anlamıyla takım da olamaz. Çünkü sıkıntılı günlerde, kopukluk yaşanmasını imkân tanınır. “Quaresma ve diğerleri” sorununda olduğu gibi, birçok kez maç içinde “takımı biz mi kurtaracağız?” durumları yaşanır…

“Yıldızlar ve diğerleri” gibi bir yapıyla oluşan takım, maaş konusunda olduğu kadar mevkisel kalite anlamında da kopukluk yaşatır. Orta sahalardan biri, iki kişi arasından çıkıp etkili pas verebilen bir adam (Fernandes) olurken; bir diğer tarafta topu boştayken alıp, iki kişi arasına giren oyuncular olursa, pek tabi bu adamlar göze batar ve tribünce fişlenirler. İdeal bir takımda; bir mevki 10 üzerinden puan olarak 8 alıyorsa, aynı takımda bir diğer mevki 4 ya da 5’lik olmamalı. Özetle; Ekrem ve Quaresma aynı takımda olmamalı. İkisinin arasında bir kalitede ve maaşla kurulmuş, dengeli bir takım en idealidir.

İkinci bir ihtimal daha yok; Beşiktaş yüksek maaş alan oyuncuların hepsinden (Quaresma, Simao, Almeida, Fernandes, Ernst, Holosko) kurtulmalıdır. Kolay değil elbet. Ama gerekirse sırf maaş ortalamasının düşmesi maksadıyla, tazminatla bile yollar ayrılabilir. Hatta sıra Hilbert’e bile gelebilir…  “Ama Ernst başbakan; Quaresma ve Fernandes’in etrafına iyi takım kurulursa…” vesaire gibi alternatif fikirleri üretecek zamanı ve parası yoktur Beşiktaş’ın maalesef. Zaten bahsi geçen oyuncuları artık tanıdık, Fernandes dışında “tek başına bir takımı değiştiren” tipte oyuncu değil hiç biri, Quaresma da dahil… Zaten, elde paraya çevrilmesi tek muhtemelen adam olan Fernandes’i tutmanın ayrıca lüksü yok. Beşiktaş, teklif gelip de vermek istemediği oyuncularla daha sonra bedavadan yollarını ayırmıştır genellikle. (En çarpıcı örnek Bobo)

Bahsi geçen oyuncuların gitmesi durumunda, 15 milyon Euro’luk maaş eksisi ortaya çıkıyor. Her yıl otomatikman -15 milyon Euro… Bu bile birçok dengeyi değiştirir. İyi bir scout sistemiyle; o meblağın 3’de 1’iyle eksilen mevki boşlukları, daha geleceği olan ve daha “aç” oyuncularla doldurulabilir. (Geçmişe baktığımızda, Beşiktaş’ın “sıradan” transferlerinden daha çok fayda aldığı da bir gerçektir. Örneğin: Pancu, Guinti, Bobo, Münch vs…) Zaten yeni yapılanma, arama-tarama ekibini elzem kılıyor. Menajerlerin kucağına düşüp, 300 bine oynayacak adama 1 milyonla imza atmak ve bir o kadar da menajerlik parasını ödemek yerine; akılcıl scout transferleriyle, çok daha kaliteli oyuncular bulmak hatta oyuncunun “kalesinin” de altında bir parayla oynatmak mümkün olabilir. Bu tip tek bir transfer artısı bile, o scout ekibinin tüm masraflarını karşılar muhtemelen.

Arama-tarama ekibinin oluşturacağı oyuncu havuzuyla, adam satmak da o kadar kafa karıştırıcı olmaktan çıkar; çünkü yedeği hazırdır… Aynı zamanda, her hangi bir oyuncu ihtiyacında seçenekler de hazırdır. (Seçeneği olmayan 8 milyon Tabata’ya veriyor, seçeneği olan ise aynı yıl Javier Pastore’ye 5.5 milyon…) Böyle olunca, 1-2 milyonluk kâr bile düşünülerek, oyuncu satmaktan kaçınılmamalıdır durumlar düzelene kadar. Beşiktaş borçlarını düzenli şekilde ve rahatlıkla ödeyen bir kulüp olana kadar, hiçbir ek gelire hayır dememesi gerekiyor.

Bir diğer önemli reform da, yerli transfer bazında gerçekleşmelidir. Yurtiçinde asla transfer yarışlarına atılmamalı, öncelikle alt yapısından oyuncu çıkartmaya odaklanmalıdır Beşiktaş. Kaldı ki Muhammed Demirci gibi "Guti pası" atmaya başlayan, Erkut gibi 'topla tereyağ gibi eriyerek akan', Hasan Türk gibi 'öz hakiki orta saha tanımını yapan' yerliler de parayla bulunamaz aslında... Ancak ve ancak, alt liglerde potansiyel olan oyuncular hedef olabilir (kaçan fırsat Okay Yokuşlu’da olduğu gibi…) “Alternatif olsun” gözüyle alınmış ve gereksiz şekilde kadro şişliği yaratmış oyuncuların da, bu maddi çöküşte tuzu vardır. Mesela, hiç göze batmayan Mehmet Akyüz transferinde Beşiktaş, bu sene 1.5 milyon TL ödeme yapmış (ya da hala yapacak), gelecek iki yılda da oyuncuya bir 1.5 milyon daha taahhüt vermiştir. O alternatif sıfatına vasat bir yerli transferi yapmak yerine, alt yapıdan Ali İhsan getirilmiş olsa; Beşiktaş’ın cebinden en az 1.5 milyon Euro çıkmamış ve hiçbir şey kaybedilmemiş, belki çok genç bir oyuncuyu erkenden kazanmış olacaktı…

Velhasıl; Beşiktaş önümüzdeki yıldan itibaren maaş ortalamasını düşürmüş; yerli oyuncuda daha çok alt yapıya odaklanmış; yabancı transferde arama-tarama ekibi ekseninde bulunacak geleceği olan ve hesaplı oyunculara yönelmiş bir kulüp olmalıdır. Teknik direktör transfer edilecek oyuncudan ziyade, transfer edilecek “mevkileri” belirlemeli; söz konusu ekibin çıkaracağı havuz içersinden, ihtiyacına göre seçimini yapmalıdır. Böylece hoca; gereksiz şekilde yüklenilmiş “transfer sorumluluğundan” kurtulup, takımına vereceği teknik ve taktiksel katkılara odaklanacaktır.

Bu “daralma” durumunun taraftarca kabul edilmesinde de yol bellidir aslında. Düşük bütçeyle yoluna devam edecek Beşiktaş’a, yine düşük bütçe karşılığında taraftar desteği istenmelidir. Kombinelerde, bilet fiyatlarında, ürünlerde ciddi indirimlere gidilip, taraftarın gönlü pekâlâ hoş tutulabilir, “kurtuluş” yolunda taraftarın da var olduğu mesajı verilebilir… Beşiktaş şuana kadar hep “taraftar-takım” birlikteliğini sağladığı sezonlarda başarılı olmuştur. Son dönemde bu kaybedildi ve İnönü, deplasman olmaktan çıktı. Öyle ki, Fenerbahçe bu sezon deplasmanlarda Beşiktaş’tan sadece 1 puan fazla alırken; iç sahada yakaladığı performansla şampiyonluk yarışında…

İsim için değil “Beşiktaş için” maça gelmiş ve stadı doldurmuş taraftar desteği, bu yenilenme sürecindeki düşük profilli takıma önemli katkılar yapabilir. Bir takım içeride oynayacağı 17 maçtan 15’ini kazanırsa, otomatikman zirvede kalacaktır nitekim… Kadronun nispeten “dengeli” kurulduğu, beklentinin yükselmediği, maçlarda takımı canlandırmayı kendisine görev bilmiş taraftarın “Gel bu sene son verelim dertlere!” tezahüratıyla girdiği ve bu birlikteliğin yakalandığı son sezonda, Beşiktaş şampiyon olmuştu. Sonrasında hem o denge, hem de o tribün mayası bozuldu…


Beşiktaş’ın anlamını ilk kavradığım dönemlerde “Haydi bastır Şanlı Beşiktaş!” sloganı çok meşhurdu. Hemen her maç, tribün farkı gözetmeksizin her birlikte söylenirdi. “Şanlı” sözcüğü, o zamanın Beşiktaş’ına çok yakışıyordu. Başarısız olmasına, başarısızlıklar da görüyorduk; Denizlispor gelip 4 atıyor, akabinde küme düşmüş Şekerspor Beşiktaş galibiyetiyle lige veda ediyordu vesaire… Ama bu kadardı... Beşiktaş’ın adında değişen bir şey yoktu. “Beşiktaş” deyince aklımıza kendini tatmin edip kaçan bir başkan, borçlar, davalar vs. gelmiyordu. Sonuç ne olursa olsun, Beşiktaş’ın olduğu yerde hep bir umut, hep bir heyecan vardı.

Aslında kemer sıkma politikası sonucu, ille de “şampiyonluktan vazgeçmek” anlamını taşımıyor. Türkiye’de şampiyonluk ‘hava yakalama’ işidir daha çok ve elbette takımdaşlık... Ben “beklentisizlik” içersinde başlanacak ve iyi yapılandırılmış bir takımla, Beşiktaş’ın şampiyonluğa bugünlerden daha sıkı oynayacağına inanıyorum. Tabi bunun için öncelikle, yeni amaçlara uygun vasıfta bir teknik direktör bulunmalı…

Tüm bu reformlar gerçekleşti, Beşiktaş yavaş yavaş en azından maddi ve kulüp anlamında sıkıntılarını aşmaya başladı ama varsayalım şampiyonluktan uzak kaldık, hatta 10. falan olduk… Sırf Beşiktaş’ın adını kurtarmak, yeniden “şanlı” sıfatıyla anmaya başlamak, “Beşiktaş” denince aklımıza sadece ilk aşkımızın geleceği günlere geri dönmek için; artık bazı şeyleri kabullenme ve feragat etme zamanımız gelmiştir. Şahsen ben, “sadece mağlubiyetlere” üzülmeyi bile çok özledim…

Az çok 90'ları da, "3. sayfadan 1. sayfaya geçiş" projesindeki 2000'lerin Beşiktaş'ını da yaşamış biri olarak; eski Beşiktaş'ın daha güzel olduğunu söylebilirim. Belki bize Hasan Şaş'lar, Tarık Daşgün'ler değil; Murat Alaçayır'lar, Bayram Bektaş'lar geliyordu. Gelen yabancıyı ancak sahaya çıktığında tanıyor, nasıl bir oyuncu olduğunu öğreniyorduk. Bazen kazma çıkanı da oluyordu ama canı tatil istediğinde rakibe tekme atanı yoktu... Ve inanın daha mutluyduk... Artık hiçbir şey eskisi gibi olmayacak belki ama zaten biz "daha da eskisini" arıyoruz aslında Beşiktaş için.